همه چیز درباره اختراع(قسمت اول)

اختراع چیست؟

بطور کلی اختراع حق انحصاری است که به مخترع آن در قبال خلق و ایجاد محصول با فرآیند صنعتی که دارای وصف جدید بودن ، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی است از طرف دولت و قوه حاکمه اعطاء می شود بطورکلی اختراع به معنی راه حل جدید و نوآورانه برای حل یک مشکل فنی است . این راه حل ممکن است به ایجاد وسیله ،دستگاه ،محصول دارو یا فرآیند صنعتی کاملا جدید مربوط باشد ،یاممکن است فقط بهبود جزئی محصول یا فرآیند شناخته شده ای باشد.

مزایای ثبت اختراع چیست؟

اختراع ،حاصل و ثمره تلاش فکری و تراوش ذهنی مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرایند صنعتی متبلور می شود و اختراع در اینجا معادل واژه (INVENTION ) است . اما از اختراع در قوانین مختلف کشور ها زمانی حمایت میشود که این اختراعات طبق تشریفات جاریه آن کشور در موعد و زمان مقرر به ثبت رسیده باشد و شرط استفاده از این حق،ثبت آن در نزد مرجع ذیصلاح (اداره ثبت اختراعات) می باشد و در اینجا حق اختراع معادل واژه (PATENT ) می باشد  .

پس از ثبت و اعطاء حق اختراع به مالک و مخترع ،بر طبق قانون  به دو شکل از اختراع حمایت می شود :

۱-     حمایت ایجابی ،یعنی اینکه به دارنده حق می دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره برد .

۲-     حمایت سلبی ،سایرین را مکلف می کند که به این حقوق حاصل از آفرینشهای فکری احترام گذاشته و مانع از هر گونه حق نقص حق بدون اجازه مالک این حقوق بشود

فلذا  مخترع حق  انحصاری نسبت به ساخت ،صادرات واردات ،عرضه برای فروش ،فروش و استفاده از فرآورده و کالاهایی که مستقیما از طریق فرایند بدست می آیند را دارد .

علاوه بر این در دنیای رقابت و کسب و کار ثبت اختراعات دارای مزایای زیر می باشد :.

۱-     موقعیت قدرتمند در بازار و امتیاز های رقابتی

۲-      سود بیشتر یا  بازگشت بیشتر سرمایه از طریق نظام انحصار

۳-     درآمد مضاعف از محل تفویض اجازه بهره برداری و انتقال اختراع

۴-     دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دو جانبه

۵-     دسترسی به بازار های جدید

۶-     خطر کمتر نقص حق

۷-     توانایی بیشتر برای دریافت وام و یا جمع آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره

۸-     ابزاری قدرتمند برای اقدام قانونی علیه تقلید کنندگان و سوء استفاده کنندگان

۹-     وجهه مثبت شرکت یا بنگاه صاحب اختراع

۱۰- استفاده از مزایای بنیاد ملی نخبگان

۱۱- استفاده از تسهیلات شرکتهای فناور و دانش بنیان

۱۲- استفاده از صندوق حمایت از پژوهشگران کشور

مدت اعتبار ورقه اختراع

اختراع حقی است که به مالک اختراع برای خلق یک اختراع جدید اعطاء می شود و عموما در کشور های مختلف مدت اعتبار ورقه اختراع برای مدت  زمان محدود ۲۰  سال اعطاء می شود . بر طبق ماده  ۱۶ قانون ثبت اختراعات ،طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ ،اعتبار گواهینامه اختراع ،پس از بیست سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع منقضی می شود البته حفظ گواهینامه اختراع در این ۲۰  سال منوط به پرداخت اقساط سالیانه توسط متقاضی ثبت اختراع می باشد  و در صورت عدم پرداخت هزینه سالانه اظهارنامه مربوط مسترد شده تلقی و گواهینامه اختراع فاقد اعتبار می شود  .

اختراعات قابل ثبت 

بر ای ثبت یک اختراع علاوه بر شرط جدید بودن و گام ابتکاری  و کاربرد صنعتی و افشائ کامل و موثر اختراع ، این شرط است که موضوع اختراع قابلیت ثبت اختراع را داشته باشد در اکثر قوانین ملی یا منطقه ای اختراعات در همه حوزه های صنعت در صورت احراز وجود شرایط لازم برای اختراع در همه حوزه ها و زمینه های تکنولوژی قابل ثبت است مگر مواردی که درقانون صراحتآ استثنا شده باشد یعنی قانونگذاران سعی می کنند بجای ذکر وبیان موضوعات قابل ثبت ،موارد منفی و مواردی که قابلیت ثبت را ندارد را ذکر کنند و در همین راستا قانونگذار کشور ما موضوعات که قابلیت ثبت را ندارد در ماده ۴  قانون به شرح ذیل احصا نموده:

اختراعات  غیر قابل ثبت (استثنائات اختراع)

طبق ماده ۴ قانون موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است :

الف  کشفیات ، نظریه های علمی ، روشهای ریاضی و آثار هنری .

ب  طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی .

ج  روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان .

این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی شود.

د  منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.

ه  آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.

فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع ، افشاء شده باشد.

درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

و  اختراعاتی که بهره برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

لزوم وجود حق اختراع در حقوق و قوانین جامعه چیست ؟

در دنیای امروز دستیابی به تکنولوژی های نو و اقتصاد دانش بنیان  یکی از شاخص های توسعه و پیشرفت  ملل محسوب می شود و برای ایجاد انگیزه در بین محققین و مخترعین و واحد های (D& R)( تحقیق و توسعه)،یکی از راهکارهای مفید، ایجاد نظام حمایتی در قالب اختراعات است و کشورها با ایجاد نظام حق انحصاری برای اختراعات و نوآوری ها سعی می کنند تا هزینه های تحقیق و توسعه دوباره عاید صاحب فکر گردد تا بیش از پیش به فعالیت های خلاقانه بپردازد چرا که با رشد مهندسی معکوس و کپی برداری، تکنولوژ های اصیل و نو که موجب تزریق خون تازه در کالبد صنعت کشور است  به فراموشی سپرده خواهد شد و روح تفحص و خلاقیت و نوآوری در بین افراد جامعه از بین خواهد رفت  فلذا تنها در سایه یک نظام حمایتی در قالب اختراعات است که روح تحقیق در جامعه گسترش خواهد یافت و می توان با اعطاء حقوق لازم (اختراع ) به مخترعین این روحیه را تقویت نمود  .

دیگر اینکه کشور ها با ایجاد سیستم حمایتی، مخترعین و مبتکرین را تشویق می کنند تا بیش از پیش  اختراعات خود را در جامعه افشا کنند و تنها در سایه یک چتر حمایتی موثر است که مخترعین قادر خواهند بود با فراغ خاطر اطلاعات تکنولوژیکی خود را افشاء نمایند در غیر اینصورت این اختراعات و نوآوری در صندوقچه ذهن مخترعین باقی خواهد ماند و جامعه از این دانش برخوردار نخواهد شد .

افشاء اختراع و ترویج آن در جامعه سبب خواهد شد تا از فعالیتهای موازی و تکراری جلوگیری شود و بجای تحقیق و تلاش برای تکنولوژی هایی که قبلا وجود داشته و عموم جامعه از آن محروم بوده، به سمت تکنولوژی های نو و یا توسعه تکنولوژی های موجود اقدام نمایند و در نتیجه زمینه انتقال تکنولوژی در سایه نظام حمایتی به طور اتوماتیک در این بستر حمایتی  فراهم خواهد شد . 

-اختراعات روح جاودانه توسعه جوامع بشری است به نوعی جوهر ملت هاست .

و دلایل دیگر از قبیل :

-نظام اختراع و سلامت عمومی (درمان بیماریهای صعب العلاج و سرطانها در گرو حمایت از تحقیق در زمینه اختراعات دارویی – بیوتکنولوژی است )

-دسترسی به دانش و فن آوری از طریق تحلیل اطلاعات اختراع (patent)