مفهوم کارآفرینی بعنوان نوآوری اجتماعی

چکیده

نوآوری های اصلی در سطح الگوهای اجتماعی، امور روزمره، اعمال و تنظیمات رخ میدهند. بنابراین نوآوری تا حدی اجتماعی است که یا از بازار انتقال یابد یا از بخش فاقدسود، این امر از نظر اجتماعی مورد قبول است و بطور گسترده ای از طریق جامعه یا در حیطه های اجتماعی خاصی پراکنده شده و بسته به شرایط تغییر یافته و همانند اعمال اجتماعی جدید یا پیدایش امور روزمره نهادینه شده است. زمینه ی نوآوری اجتماعی مسائل اجتماعی بحرانی را به فرصتهایی با شرکت فعالانه ی افراد جامعه تبدیل میکند.

در سال های اخیر، شناسایی کردیم که در بحث های علمی بین المللی بحث و گفتگو حول مفاهیم بهم  پیوسته ای در حال تکامل است که ذاتا شامل دو بعد آشکارا متناقض است: اجتماعی و اقتصادی.از میان این دو مهمترینشان مفهوم کارآفرینی اجتماعی است .

سازمانهای اجتماعی اقتصادی، نمایانگر نتیجه ی فرآیند کارآفرینی اجتماعی بطور گسترده ای در حال نوآوری هستند؛ هر دو در رابطه با اشکال سازمانی که توسعه دادند و در حالتی که فعالیتهای مدیریتی را انجام میدهند، هستند. آنها در حال حل وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری،کنترل منابع و انسانها به روش نوین هستند تا بطور موثر و کارآمد به اهدافشان که بطور اساسی به نیازهای جامعه متصل است دست یابند.

مقاله ی ما به روشن کردن رابطه ی بین مفاهیم نوآوری و نوآوری اجتماعی با کشف روند “اجتماعی ساختن” یعنی مفاهیم اقتصادی مربوطه کمک میکند. در ضمن با آشکار کردن زمینه ی تاریخی و تعریف عمومی مفهوم کارآفرینی اجتماعی، در حال دفاع از نوآوری های اجتماعی، بعد مفهوم کارآفرینی اجتماعی هستیم.

واژگان کلیدی: نوآوری؛نوآوری اجتماعی؛کارآفرینی اجتماعی؛سازماندهی کارآفرینی اجتماعی؛شرکت های اجتماعی.

 ذیلا به بررسی مفهومی ادبیات کارآفرینی به عنوان نوآوری اجتماعی پرداخته می شود:

۱.روش کلاسیک مفهوم نوآوری

در روش سنتی، نوآوری بعنوان تولیدات، خدمات، فرآیندهای پیشرفته و جدید یا راهکارهای بازاریابی تعریف میشود. در ضمن ،در نوشته های علمی روش های زیادی برای مفهوم سازی نوآوری وجود دارد. نوآوری ها میتوانند بعنوان امری تازه در بین ابعاد مربوط به اقتصاد به شکل کالاهای جدید،کیفیت جدید یک کالا، روش جدید تولید، گشایش بازار جدید، منابع جدید ذخیره ی مواد خام و کالاهای نیمه ساخته، سازمانهای جدید، روشهای جدید کسب و کار، خدمات جدید، و مدیریت جدید و تکنیکهای بازاریابی تعریف شوند .

در علم اقتصاد، تغییرات ناشی از نوآوری باید هم ارزش مشتری و هم ارزش تولیدکننده را افزایش دهند. در نتیجه هدف نوآوری، ایجاد تغییرات مثبت است. در زمینه ی سازمانی، ممکن است موجب کارایی، قدرت تولید،کیفیت، موقعیت رقابتی ،سهام بازار و غیره شود. همزمان، وقتی نوآوری بطور معمول ارزش را تغییر میدهد همچنین میتواند تاثیری مخرب یا منفی داشته باشد همانطور که پیشرفت های جدید اشکال سازمانی قدیمی را تغییر میدهند.

نوآوری میتواند بر اساس ذخایر تحت فشار باشد ، هنگامی که مبتنی بر امکانات تکنیکی جدید است یا مربوط به تقاضا باشد وقتی بر اساس نیازهای جامعه و الزامات بازار باشد. همچنین بین نوآوری های رادیکال و نوآوری های افزایشی باید تفاوت باشد .

در حالیکه نوآوری های رادیکال موجب ایجاد “انقلاب های فناوری ” میشوند و تغییرات مخرب و ناپیوسته برای صنایع و کسب و کار موجود ایجاد میکنند، نوآوری های افزایشی موجب تغییرات کمتر محصولات و خدمات موجود میشوند. اما، حتی نوآوری های کوچک بطور تجمعی میتوانند عملکرد تولیدات و خدمات را بهبود بخشند و بنابراین موجب سوددهی شوند.

اشکال سازمانی برای هر نوع نوآوری مهم هستند خصوصاً برای نوآوری های سیستمیک در طبیعت زیرا آنها نیازمند مدل یا سرویسی بیش از مدل جدید هستند. آن نوآوری ها موجب “تغییر در روابط قدرت، و تغییر در چگونگی تفکر و بینش انسانها میشود. همیشه سیستم ها توسعه ی خود را حول مرزهای یک سازمان تغییر میدهند.” همچنین تغییرات را به روشی که انسانها برای دستیابی به اهدافشان بطور موثر و کارآمد عمل میکنند، ایجاد میکنند.

نوآوری وابسته به مجموعه ی پیچیده ی فرآیندهایی است که بسیاری از عوامل مختلف را به یکدیگر متصل میکند بنابراین بسیاری از نوآوری ها در شبکات رخ میدهند ، در حدود سازمانی و صنعتی، جاییکه مشکلات و نیازهای کاربران و پتانسیل تکنولوژی ها میتوانند بطور خلاقانه ای به یکدیگر اتصال یابند .

چندین منبع نوآوری وجود دارد. نوآوری سازنده منبع شناخته شده در مدل خطی نوآوری است. این موردی است که یک عامل ، انسان یا شرکت، به منظور فروش نوآوری ، دست به ابتکار میزند. نوآوری کاربر نهایی منبع دیگر نوآوری است که امروزه بطور گسترده ای شناخته شده است. این بدان علت است که تولیدات موجود، نیازهایش را برآورده نمیسازند یک عامل، یا انسان یا شرکت، نوآوری را برای استفاده ی خود توسعه میدهد.  بر طبق  Eric von Hippel نوآوری کاربر نهایی بسیار مهم و حیاتی است.

از دیدگاه اقتصادی،تفاوت نوآوری بعنوان یک ایده و نوآوری بعنوان یک درآمد قابل دوام از نظر اقتصادی باید آشکار شود. هنوز تمرکز بر خود فرایند، از پیدایش ایده تا تبدیل آن به چیزی مفید، و اجرایش است.

از دیدگاه مدیریتی، در نظر میگیریم که  Baregheh و همکارانش (۹۰۰۲) تعریفی مناسب از نوآوری برای این مقاله ارائه میدهند: “نوآوری فرایندی چندمرحله ایست که به موجب آن سازمانها ایده ها را به تولیدات ، سرویس یا فرآیندهای پیشرفته تبدیل میکنند تا پیشرفت و رقابت کنند و بطور موفقیت آمیزی خود را در مرکز بازرگانی شان متمایز کنند”.این متن مهم است زیرا نه تنها نوع فرایند نوآوری )فرایند چندمرحله ای( یا موضوع نوآوری )ایده ها، تولیدات، سرویس و فرآیندها( را تعریف میکند بلکه ما را به این درک میرساند که چرا نتیجه اش تغییری مثبت است . شکست یا موفقیت یک سازمان از جنبه ی حیاتی برخوردار است.

۲.مفهوم نوآوری اجتماعی

نوآوری در سطح عمل اجتماعی رخ میدهد. همانطور که   Hochgerner (2010) نشان میدهد بین نوآوری های اجتماعی و نوآوری های مبتنی بر تکنولوژی شباهتها و تفاوتهایی وجود دارد. در نتیجه،”فرایندها، معیارها، مدلها و روش های استفاده شده در نوآوری در زمانه های تکنولوژیکی یا بازرگانی همیشه مستقیما قابل انتقال به اقتصاد اجتماعی نیستند”. ساختار نامشهود نوآوری های اجتماعی بیانگر تمایز اصلی در مقایسه با نوآوری های تکنیکی هستند. بطور همزمان، وقتی در اهدافشان متفاوت هستند نتایج دو نوع نوآوری مشترک است. همچنین نقش نوآوری های افزایشی بعنوان زمینه ای برای نوآوری های اصلی بیانگر نقاط تغییرات اجتماعی برای نوآوری های اجتماعی نیز به کار میرود. با توجه به تکنولوژی نوآوری،Brooks (1982)  “نوآوری هایی تقریبا تکنیکی )مثل مواد جدید(، نوآوری های تکنیکی- اجتماعی )از قبیل زیرساخت های حمل و نقل(،و نوآوری های اجتماعی “را گزارش میکند. در ضمن با توجه به نوع نوآوری های اجتماعی Brooks (1982) بین نوآوری های بازار، نوآوری های مدیریت ، نوآوری های سیاسی و نوآوری های سازمانی تمایز قائل میشود. از طرف دیگر بر اساس Caulier-،Murray Grice و Mulgan (0102) ، همانند دیگر نوآوری ها، حدود مشخصی برای نوآوری اجتماعی وجود ندارد. نوآوری اجتماعی میتواند در بخش عمومی یا خصوصی، برای سود یا عدم سود، یا در فضایی بین آنها رخ دهد. بنابراین مدلهای مشارکتی -topdown یا bottom-up وجود ندارند. در واقع واژه ی نوآوری اجتماعی ، دارای معانی تداخلی است : میتواند فرآیندهای اجتماعی مثل روش و تکنولوژی هایی با منبع باز را تحت پوشش قرار دهد یا ممکن است اشاره به نوآوری هایی با هدف اجتماعی مثل قرضه های کوچک یا درک فاصله یا هر دو داشته باشد. همچنین ممکن است مربوط به مفهوم کارآفرینی اجتماعی باشد و متصل به نوآوری در خط مشی عمومی و دولت باشد. تعاریف مختلف مفهوم نوآوری اجتماعی را با مشاهده ی ابعاد مختلف اینطور تلقی میکنند: نوآوری اجتماعی چیست و هدف فرایند نوآوری چیست ، علل و اثرات آن کدامند ، هدف تغییر چیست ، ناحیه ی مورد هدف تغییر کدام است ،مولفه ها چیستند و غیره. در “فرایند نوآوری اجتماعی” (۶۰۰۲)، Geoff Mulgan بیان میدارد که “نوآوری اجتماعی اشاره به فعالیتهای نوآوری و خدماتی دارد که توسط هدف برآورده کردن نیاز اجتماعی تحریک میشوند و عمدتا از طریق سازمانهایی که اهداف اصلی شان اجتماعی است پراکنده میشوند”. ما این تعریف گسترده را با هدف این مقاله تطبیق داده ایم. با جزییات انواع سازمانهای مدنظر تعریف، هدف ما آشکار کردن نتیجه ی موضوع است. فرایند از نظر محرک هایش )نیاز اجتماعی(، نتایجش)فعالیتها یا خدمات( و محیط تغییر )سازمانهایی که هدف اصلی شان اجتماعی است( تعریف میشود. در حالیکه این تعریف به بهترین نحو روش عملی را نشان میدهد، متنش در حال کامل کردن تعریف پیشین نوآوری Baregheh و همکارانش است.

از دیدگاه مدیریتی، نوآوری اجتماعی مستلزم آزمایش، جذب شهروندان بعنوان co-creator، و توانایی تبدیل ایده های امیدوارکننده و مدلهای جدید خدمت رسانی در مقیاس سطح شهرها، نواحی، ایالات، سازمانهای بین دولتی و بازارهای جهانی است.

۳.کارآفرینی اجتماعی بعنوان نوآوری اجتماعی

طی سالهای اخیر، در بحث های علمی بین المللی موضوع حول تعدادی مفاهیم بهم پیوسته تکامل یافته که ذاتاً دارای دو بعد متناقض است : اجتماعی و اقتصادی. در بین آنها، بارزترین فرآیند اجتماعی، سازمان اجتماعی و مفاهیم اقتصاد اجتماعی هستند .

واژگان کارآفرین اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی که برای اولین بار در تغییر اجتماعی در دهه ی ۰۶ و ۰۶ استفاده شدند، بطور گسترده ای در دهه ی ۰۶ و ۰۶ ارتقا یافتند. کارآفرینی اجتماعی (SE) طی ده ها سال در اوج بود . این امر دلیل اینکه چرا امروزه کارآفرینی اجتماعی موضوع اصلی تحقیق در نظریه ی کارآفرینی عمومی است را توضیح میدهد .

طبق Canadian Centre برای کارآفرینی اجتماعی (۱۰۰۲) ، محیط رقابتی بالا و تغییرات حدود سنتی بین بخش های

سودده  و          فاقد      سوددهی دلایل    علاقه     ی         افزایش   یافته     در        ساختار   SE       هستند .در          حالیکه  علاقه ی دانشمندان به کارآفرینی اجتماعی در حال افزایش است، طبق یافته های Zahra و همکارانش (۹۰۰۲) تعریف واضح از حوزه ی خودش در حال نابودی است، دلیل چنین موقعیتی اشکال مختلف SE است که وسعت جوامع دانشگاهی را میپذیرد .در ابتدا، هم در آمریکا و هم در اروپا، تحقیق کارآفرینی اجتماعی بر اساس مشترکات همزمان و تفاوتهای عمده توسعه یافت. در این تحقیق، بعنوان زمینه ای در حال ظهور، کارآفرینی اجتماعی هنوز در مواجهه با تعاریف رقابتی و چارچوبهای مفهومی بهمراه کمی داده های تجربی قرار دارد. دیدگاه بطور کامل موافق در مورد مفهوم SE اشاره بر فعالیتهای کارآفرینی با هدف اجتماعی دارد.

همانطور که Certo و Miller (8002) بیان میدارند، دو روش برای ساختارSE  وجود دارد: اول، نوع گسترده ،که SE را بعنوان سرمایه گزاری ابتکاری اجتماعی تعریف میکند و نوع دوم ، دقیق و محدود ،SE را بعنوان کاربرد فعالیتهای اقتصادی برای نیازهای اجتماعی با ایجاد درامد کسب شده تعریف میکند. با اشاره بر روش اول، در نظر میگیریم که افزایش بعد اجتماعی به فرآیند کارآفرینی سنتی یک نوآوری است و بنابراین کارآفرینی اجتماعی بیانگر نوآوری اجتماعی کارآفرینی اقتصادی است. 

با اشاره بر دومین روش، در رابطه با مدلهای کسب و کار، مستقیماً متصل به نیازهای اجتماعی با فعالیتهای اقتصادی نوآوری است و بنابراین کاربرد فعالیتهای اقتصادی برای نزدیکی به نیازهای اجتماعی بیانگر نوآوری اجتماعی فعالیتهای کارآفرینی سنتی است. اشاره میکنیم که تعریف SE هر چه باشد، کارآفرینی اجتماعی متصل به “فعالیتهای ابتکاری خدماتی که توسط هدف برآوردن نیاز اجتماعی تحریک میشوند و عمدتاً از طریق سازمانهایی که اهداف اصلی شان اجتماعی است ، پراکنده میشوند”. نتیجه میگیریم که کارآفرینی اجتماعی یک نوآوری اجتماعی است، چون هر دو روش بالا، در حال تطبیق با شرایط گسترده ی Mulgan است .

SE (1997) Leadbeater را در فعالیتهای مختلفی )مثل اقتصادی، تحصیلی، تحقیق، رفاه، اجتماعی و فکری( شناسایی میکند که توسط سازمانهای مختلف توسعه یافته است. بنابراین ساختار کارآفرینی اجتماعی توسط دانشمندان مختلف بخش عمومی، سازمانهای فعال اجتماعی و خیریه توسعه یافتند. در این رابطه،Hulgard (2010)  ،”ترکیب روشهای معمولی و سوابق” و مقدار قابل توجه تغییرات به روش هایی که کارآفرینی اجتماعی در نتیجه ی تعادلات در حال تغییر و روابط بین ایالت، بازار و جامعه ی شهرنشین در ارائه ی خدمات رفاهی و یکپارچگی کاری  در حال ظهور است،  را گزارش میکند. به این ترتیب، در بخش بازرگانی بازار،SE  در حالیکه بطور همزمان متفاوت است، به مفاهیمی مثل Corporate Social

Corporate Social Innovation (CSI)،(CSR) Responsibility  و (Triple Bottom Line (idem که مدلهای کسب و کار جامعه را تعریف میکنند، متصل میشود. در ضمن موقعیتهای متفاوتی در نوشته های آکادمیک وجود دارند که SE  ایجاد میشود. برخی از دانشمندان میگویند که کارآفرینی در حوزه ی عمومی مربوط به رهبری سازمانهای دولتی و توسعه ی خط مشی عمومی میشود در حالیکه ساختار SE اساسا در حوزه ی ویژگی های فردی مفهوم سازی میشود .

دانشمندان دیگر میگویند که در آغاز دهه ی ۶۰ ،SE  بعنوان جهشی جدید در خط مشی های عمومی هم در آمریکا و اروپا ،اساساً در رابطه با توسعه ی فرایند برنامه ریزی شهری و خط مشی های اجتماعی معرفی شد .SE  انواع جدید اشکال سازمانی هیبرید از قبیل مشارکتهای دولتی- خصوصی، یا مشارکتهای جامعه شامل مقامات دولتی ، شرکتهای خصوصی و شهروندان را ایجاد میکند. این موارد نوآوری های اجتماعی هستند .

همچنین روشهای مختلفی برای مفهوم SE در بخش سوم وجود دارد. در زمینه ی عمل اجتماعی، SE کنترل مناطق اجتماعی را بر عهده میگیرد و بنابراین تغییرات مثبتی را ایجاد میکند. سازمانهای کارآفرینی اجتماعی (SEO) ، یعنی انجمن ها و پایه ها ، تعاونی ها، سازمانهای متقابل و سازمانهای بازرگانی با هدف اجتماعی ، نتایج فرایند کارآفرینی اجتماعی هستند. مفهوم SE فراتر از منطق حداکثر سود، است و اشکال جدید همبستگی و توزیع دوباره بین افراد جامعه را موجب میشود.  بنابراین افزایش بعد اجتماعی یک نوآوری است و بنابراین در رابطه با انواع سازمانها ،SEO ،شامل سازمانهای اجتماعی، نمایانگر نوآوری اجتماعی سازمان سنتی اقتصادی است. چنین نوآوری هایی توسط دسته ای از عوامل تعیین میشوند: بخش دولتی و شکست بازار، همبستگی انسانی ، نیاز به صلاحیت تجمعی، نوع سوددهی، نیاز به سازمانی قانونی ، هدف اجتماعی آنها و حالت عملکرد ضمنی آنها، پتانسیل مالی هفتگی سوددهی آنها و غیره.

آنهایی تغییراتی را ارائه میدهند که مدیریت دولتی را در چنین سازمانهایی افزایش میدهند و قانونی میکنند و بنابراین ارزش این سازمانها را ایجاد میکنند. بنابراین این ویژگی ها از نظر اجتماعی پذیرفته هستند و بطور گسترده ای در سرتاسر منطقه ی اجتماعی خاص بعنوان “عمل اجتماعی جدید” یا “امور روزمره” پراکنده میشوند. در نتیجه آنها بعنوان نوآوری های اجتماعی شناسایی میشوند و بنابراین روش خاصی که سازمانهای کارآفرینی اجتماعی در بر دارند نشانگر یک نوآوری اجتماعی است. کارآفرینی اجتماعی میتواند اشکال مختلف حقوقی را به خود بگیرد. از نظر آماری، بزرگترین دسته از سازمانهای دولتی (NGOs) ازجمله موسسات و پایگاه ها ایجاد شده است.

همانند دیگر سازمانها، سازمانهای فاقد سود از نظر ماموریت، اندازه، عملکرد و تاثیر بسیار فرق دارند. برخی از آنها شبیه به مدل آژانس دولتی هستند؛ در حقیقت باقی مشابه شرکت بازرگانی هستند؛ و اما بقیه چیزی بیش از شبکه ی غیررسمی هستند .

در مقایسه با دیگر دسته های سازمانها که در یک جامعه کار میکنند ،NGOها شبیه به سازمانهای خصوصی بازرگانی هستند اما اهدافشان متمرکز بر نیازهای اجتماعی ایجاد شده توسط فعالیتهای اجتماعی بدون توزیع سود بین افراد درگیر فعالیتها است .این امر NGOها را به مرکز سازمانهای دولتی نزدیکتر میکند .NGOها بیشتر در جستجوی فعالیتهای سودآور و سازمانهای بازرگانی برای ابزار و مدلهای مدیریت به امید یافتن راه حلهایی برای چالش های مالی واقعی هستند. اما تفاوتهایی در رابطه با اجرای آنها بعلت تفاوتهای اساسی در اهدافشان ، عمکرد و اصولشان وجود دارد. 

NGOها، بطور گسترده ای در حال نوآوری هستند؛ از نظر اشکال سازمانی آنها فعالیتهای مدیریتی را توسعه میدهند. آنها به روشی جدید در حال حل وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، تحریک و کنترل منابع و انسانها به منظور دستیابی به اهدافشان بطور موثر هستند و بطور اساسی به نیازهای اجتماعی متصل هستند .

در خلاصه ، موقعیت کنونی علاقه ی شدید، بین آکادمی ها، متخصصان و تصمیم گیرندگان در سازمانهای اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی بعنوان روش احیای رفاه جامعه و ایجاد تعادل بین سه بخش “دولت، بازار و جامعه ی شهرنشینی “را نشان میدهد. این دیدگاه دیگر نوآوری اجتماعی مربوط به اجرای مفهوم کارآفرینی اجتماعی است .

۴.نتیجه گیری

در جامعه ی یادگیری، کسب و کار و بخش فاقد سود در فرایند یادگیری متقابل درگیر میشوند. دو بخش از نظر اندازه یکسان نیستند و فرایند تبادلاتشان متعادل نیست. اما، هر کدام تاثیر خاصی بر دیگری دارد و هر دو در فرایند هیبریدشدگی ، فرایند نوآوری اجتماعی که مبتنی بر مدلهای کسب و کار جدید مثل سازمانهای اجتماعی است، حضور دارند.

همانطور که پیشتر اشاره شد، ساختار کارآفرینی اجتماعی توسط آکادمی ها در زمینه های مختلف توسعه یافت. وظیفه ی مهم توسعه ی آینده ی تحقیق  SE غلبه بر این ناهمگونی و ایجاد توافق و رضایت عمومی در این زمینه هاست. از طرف دیگر، عبور از مرزهای دانش یک نوآوری است که پیشرفت علم و جامعه را تعیین میکند. چنین امری مطالعات جامعه ی شهرنشین را در طی زمان قوی میکند .

اهداف تحقیق ما بشرح زیر است :

ابتدا، کارآفرینی اجتماعی در نوع خود یک نوآوری اجتماعی است. بنابراین در حال نوآوری مفهوم کارآفرینی علاوه بر ارزش اجتماعی است؛

دوم سازمانهای کارآفرینی اجتماعی از جمله موسسات اجتماعی از نتایج SE هستند و همزمان از نوآوری های اجتماعی هستند.

سوماً، روشهای خاص سازمانهای کارآفرینی اجتماعی بیان کننده ی نوآوری اجتماعی هستند .

 چهارم، مدیریتSEO نوآوری جدید مبتنی بر مدیریت سازمانهای کسب و کار ،NGO ها و موسسات دولتی است.

پنجم، کاربرد فعالیتهای اقتصادی برای نزدیک شدن به نیازهای اجتماعی بیانگر نوآوری فعالیتهای کارآفرینی سنتی است. ششم،  SE انواع جدید اشکال سازمانی هیبرید را ایجاد می کند که نوآوری های سازمانی از جمله مشارکت های دولتی – خصوصی یا مشارکتهای جامعه شامل مقامات دولتی، شرکتهای خصوصی و شهروندان است .

منابع 

1. احمد پورداریانی، م. )۱۷۰۰(. کارآفرینی )نظریات،تعاریف،الگوها(. تهران، انتشارات پردیس.
2. احمدپور داریانی، م. )۱۷۰۷(، کارآفرینی یک دقیقهای: در هزار نکته کارآفرینانه، انتشارات محراب قلم.
3. ۷٫ آراسته، ح) .۱۷۰۲(. کارآفرینی و آموزش عالی: اصول و موانع، فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، شاره ۲۰٫
4. امیری، س) .۱۷۰۰(. بررسی عوامل موثر بر موفقیت تعاونیهای موفق، طرح پژوهشی اداره کل تعاون خراسان شمالی.
5. دهقانپور فراشاه، ع.) ۱۷۰۱(. کارآفرینی و کارآفرینان، تعاریف و ویژگیها، فصلنامه صنایع شماره ۷۷ .
6. ۰٫ سالازار، م. ) ۱۷۰۷(. مقدمه ای بر کارآفرینی ترجمه سیامک نطاق سازمان ملی بهره وری ایران چاپ اول.
7. ۰٫ سرمد، ز.، بازرگان، ع.، حجازی، ا) .۱۷۰۷(. روشهای تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگاه.
8. ۰٫ سعیدی کیا، م. ) ۱۷۰۲ (. آشنایی با کارآفرینی، نشر سپاس، تهران.
9. ۰٫ صمد آقایی، ج. )۱۷۰۶(. تکنیکهای خلاقیت فردی و گروهی، مدیریت دولتی، چاپ اول.

16. ۱۶٫ عابدی ،ر. )۱۷۰۱( . مروری بر مکاتب فکری کارآفرینی، مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان ویژنامه اقتصاد و مدیریت: ۱۰۲-۱۵۵٫
17. فیض، د.، صفائی، م. )۱۷۰۰(. طراحی الگوی مفهومی استفاده از ظرفیتهای خوابگاههای دانشجویی در توسعه کارآفرینی دانشگاهی، مجموعه مقالات همایش ملی آموزش عالی و کارآفرینی، انتشارات دانشگاه سمنان.
18. لیتل، دانیل)،۱۰۰۵(؛ تبیین در علوم اجتماعی، فلسفه علم الاجتماع، ترجمه سروش ،۱۷۰۱، انتشارات آگاه.
19. ۱۷٫ مردیث، جفری و دیگران ، کار آفرینی. )۱۷۰۱(. انتشارات دفتر بین المللی کار، مترجم: محمد صادق بنیئیان، مؤسسه کار و تامین اجتماعی، تهران.
20. مقیمی، س. )۱۷۰۷(. کارآفرینی در نهادهای جامعه مدنی، انتشارات دانشگاه تهران.
21. مصلح شیرازی، علینقی) .۱۷۰۲(. کتاب کاری، ایده پردازی کارآفرینی و چگونگی تدوین طرح تجاری- صنعتی، چاپ اول، نشر سایه هور، تهران.

16. Andersen, S., Avram, V., Berceanu, D., Burada, V., Calenciuc, O., Constantinescu, C., Constantinescu, S. et al., (2010). România 2010.
17. Sectorul neguvernamental – profil, tendinţe, provocări, Bucuresti: Fundaţia pentru Dezvoltarea Societăţii Civile, 8, 66
18. Anheier, H. K. (2000). Managing non-profit organisations: towards a new approach, Civil Society Working Paper series, 1. Centre for Civil
19. Society, London School of Economics and Political Science, London, UK, 1, 2, 4, 7
20. Austin, J., Stevenson, H. & Wei-Skillern, J. (2006). Social and Commercial Entrepreneurship: Same, Different, or Both?. Entrepreneurship:
21. Theory and Practice, 30(1), 1-22. Online:

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-6520.2006.00107.x/full.

22. Baregheh A, Rowley J. & Sambrook S. (2009). Towards a multidisciplinary definition of innovation, Management decision, vol. 47, no. 8,
23. ۱۳۲۳–۱۳۳۹
24. Bassi, A. (2011). Social Innovation: Some Definitions, 2. Download from:
25. http://www.grupcies.com/boletin/images/stories/PDFBoletin/articuloiii_edic_88.pdf, 13/06/2011
26. Bibu, N., Lisetchi, M. & Nastase, M. (2011). Reversing the Perspective: NGOs Management as a Matter of Social Innovation. Paper
27. presented at the International Social Innovation Research Conference (ISIRC) 2011, 1213 Sept 2011, London, UK
28. Brooks, H. (1982). Social and technological innovation. In: Sven B. Lundstedt/ E.

William Colglazier Jr. (eds.), Managing innovation.

29. Elmsford, New York: Pergamon Press, 9-.01
30. CCSE – Canadian Centre for Social Entrepreneurship (2001). Social Entrepreneurship, Discussion paper. Online:
31. bus.ualberta.ca/ccse/Publications/Publications/SE%20Discussion%20PaperFeb2001.doc (accessed February 2001).
32. Certo, S. & Miller, T. (2008). Social entrepreneurship: Key issues and concepts. Business Horizons, 51(4), 267-271.
33. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0007681308000396 (accessed February 2012).
34. Cochran, P.L. (2007). The evolution of corporate social responsibility, Business Horizons, 50 (2), 449–۴۵۴٫
35. Cukier et. al. (2011). Social Entrepreneurship: A Content Analysis, Journal of Strategic Innovation and Sustainability, Vol. 7, Iss. 1, 99 –
36. ۱۱۹ http://usasbe.org/knowledge/proceedings/proceedingsDocs/2009/PaperID187.pdf (accessed February 2012).
37. Dees, J. & Anderson, B. (2003). For-profit social ventures, International Journal of Entrepreneurship Education, 2(1), 1–.۶۲
38. Hemingway, C.A. (2005). Personal values as a catalyst for corporate social entrepreneurship. Journal of Business Ethics, 60(3), 233–.۹۴۲
39. Hochgerner, J. (2010). Considering the social relevance of innovations, preface at Howaldt, J. and Schwarz, M. (2010) Social Innovation:
40. Concepts, research fields and international trends, IMO international monitoring
41. Howaldt, J. & Schwarz, M. (2010). Social Innovation: Concepts, research fields and international trends, IMO international monitoring, 7, 42. 17, 21, 41
42. Hulgård, L. (2010). “Discourses of social entrepreneurship – Variations of the same theme?”, Working Papers Series, no. 10/01. Liege:
43. EMES European Research Network, Liege: Belgium. Online: http://www.emes.net/fileadmin/emes/PDF_files/Working_Papers/WP_10- 45. pdf (accessed February 2012).
44. Leadbeater, C. (1997). The rise of the social entrepreneur. London: Demos,. Online: http://www.demos.co.uk/publications/socialentrepreneur
45. (accessed February 2012).
46. Mair, J. & Marti, I. (2006). Social entrepreneurship research: A source of explanation, prediction, and delight. Journal of World Business,
47. )۱(۱۴, ۳۶-۴۴٫ Online: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1090951605000544 (accessed February 2012).
48. Mulgan, G. (2006). The Process of Social Innovation, in Innovations. Technology, Governance, Globalizations, Spring, MIT press, Boston,
49. .۶۴۱
50. Murray, R., Caulier-Grice, J. & Mulgan, G. (2010). The Open Book of Social Innovation. The Young Foundation and NESTA and Mulgan,
51. Geoff (2010), 3, 6-8
52. Nicholls, A. (Ed.) (2006). Social Entrepreneurship: New Models of Sustainable Social Change, Oxford: Oxford University Press.
53. Nicholls, A. (Ed.). (2008). Social entrepreneurship: New models of sustainable social change. Oxford: Oxford University Press.
54. OECD (2009). Innovation Policy reviews. Download from: www.oecd.org/sti/innovation/reviews 13/06/2011
55. Thompson, J.L. (2002). The world of the social entrepreneur. The International Journal of Public Sector Management, 15(5), 412–۴۳۱٫
56. von Hippel, E. (1988). The Sources of Innovation. Oxford University Press. ISBN 0–۱۹– ۵۰۹۴۲۲–۰
57. Weerawardena, J. & Mort, G. (2006). Investigating social entrepreneurship: A multidimensional model. Journal of World Business, 41(1),
58. ۲۱-۳۵٫ Online: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1090951605000532 (accessed February 2012).
59. Zahra, S., Gedajlovic, E., Neubaum, D. & Shulman, J. (2009). A typology of social entrepreneurs: Motives, search processes and ethical
60. Journal of Business Venturing, 24(5), 519-532. Online:

ابوالفضل صادق پور  

کارشناس ارشد مدیریت و مدرس دانشگاههای پیام نور مازندران

فاطمه صادقی علویجه

دانشجوی کارشناسی مدیریت بازرگانی دانشگاه پیام نور ساری